همه چیز در رابطه با آزمایش CBC خون

آزمایش CBC

آزمایش CBC خون یکی از انواع مهم آزمایش خون است که برای ارزیابی سلامت کلی و تشخیص انواع بیماری‌ها و اختلالات مانند: کم خونی، انواع عفونت و حتی سرطان‌ها استفاده می‌شود. آزمایش شمارش کامل خون، موارد زیادی را در خون شما مانند: گلبول های قرمز، گلبول‌های سفید، پلاکت خون و … اندازه‌گیری می‌کند.

اگر علائمی مانند دردهای غیر طبیعی و تب مکرر دارید، بهتر است به سراغ انجام آزمایش CBC بروید. آزمایش CBC یکی از مهم‌ترین و کامل‌ترین آزمایشات خون به شمار می‌رود و در چکاپ‌های سالیانه و برای بررسی سلامت فردی انجام می‌شود.

همچنین این آزمایش، برای تشخیص انواع مشکلات خونی مانند سرطان خون نیز تجویز می‌شود. اگر قصد دارید تا اطلاعات کاملی در ارتباط با آزمایش CBC بدست بیاورید یا تفسیر آن را انجام دهید، با ما همراه باشید تا اطلاعاتی جامع در این زمینه در اختیار شما قرار دهیم

آزمایش CBC خون چیست ؟

همانگونه که در بالا هم اشاره کردیم آزمایش CBC یا شمارش کامل خون یکی از رایج‌ترین آزمایش‌های خونی است که برای ارزیابی سلامت عمومی و تشخیص انواع اختلالات از جمله کم خونی، عفونت‌ها و لوسمی همواهر توسط متخصصین حوزه بهداشت و درمان استفاده می‌شود. برای درک این آزمایش، مهم است که بدانید خون از دو بخش اصلی تشکیل شده است: پلاسما و عناصر سلولی.

پلاسما قسمت مایع خون است که اجازه می دهد خون به راحتی جریان یابد. قسمت دیگر خون از سلول های خونی تشکیل شده است. اجزای اصلی آن سلول های خونی مانند گلبول های سفید (WBC)، گلبول های قرمز (RBC) و پلاکت ها هستند. هر یک از این انواع سلول وظایف خاص و مهمی را انجام می دهند.

اجزای دیگر اطلاعات اضافی در مورد این سلول ها از جمله اندازه، رنگ، عملکرد و بلوغ آنها را نشان می دهند. آزمایش شمارش کامل خون (CBC) تعداد انواع مختلف سلول های خونی را اندازه گیری می کند. افزایش یا کاهش غیرطبیعی تعداد سلول‌ها همانطور که با شمارش کامل خون نشان داده می‌شود ممکن است نشان‌دهنده این باشد که شما یک بیماری زمینه‌ای دارید که نیاز به ارزیابی بیشتر دارد.

آزمایش CBC چه زمانی انجام می‌شود؟

اگرچه پزشکان برای اینکه در مواجهه با بیماری‌های مختلف از سلامت عمومی بیمار آگاه شوند، به تست CBC روی می‌آورند، اما در شرایط زیر انجام این آزمایش حیاتی است.

• کبودی یا خونریزی
• خستگی، سرگیجه یا ضعف
• تب، حالت تهوع و استفراغ
• التهاب (تورم و تحریک) در هر نقطه از بدن
• بدن درد یا درد مفاصل
• مشکلات ضربان قلب یا فشار خون

آزمایش خون آزمایشی است که برای معاینه فیزیکی به صورت سالانه انجام می‌شود. اما پزشک در شرایط زیر این آزمایش را تجویز می‌کند:

۱- ارزیابی سلامتی کلی بیمار

بسیاری از پزشکان تست CBC را تجویز می‌کنند تا بتوانند، دیدگاهی اساسی از سلامت عمومی بیمار داشته باشند. همچنین این تست به پزشک کمک می‌کند تا هرگونه مشکل در سلامت بیمار را بررسی کند.

۲- تشخیص دقیق بیماری‌های مختلف

پزشک ممکن است، در صورت داشتن علائم غیرقابل توضیح بیمار مانند ضعف، خستگی، تب، قرمزی، تورم، کبودی یا خونریزی، آزمایش CBC را تجویز کند.

۳- تحت نظر داشتن یک بیماری

در صورت تشخیص اختلالی که بر تعداد سلول‌های خونی تأثیر می‌گذارد، پزشک ممکن است به طور مرتب تست CBC را برای نظارت بر وضعیت بیمار تجویز کند.

۴- تحت نظر داشتن مراحل درمان

برخی روش‌های درمانی می‌توانند بر تعداد سلول‌های خونی بیمار تأثیر بگذارند و بیماران به همین دلیل به آزمایش CBC نیاز دارند. پزشکان نیز در این شرایط می‌توانند بر اساس نتایج تست CBC کیفیت روند درمان بیماران را بررسی کنند.

حتما بخوانید : بایدها و نبایدهای آزمایش خون

نتایج آزمایش خون چه معنایی دارد؟

وقتی گزارش آزمایش خون را دریافت می‌کنید، دو ستون خواهید دید: دامنه‌ی مرجع و نتایج آزمایش خون شما. اگر نتایج شما در محدوده‌ی مرجع باشد، طبیعی است و مشکلی وجود ندارد. اگر نتایج شما بیش‌تر یا کم‌تر از محدوده‌ی مرجع باشد، غیر طبیعی است.

اگر هر یک از پارامترهای اندازه گیری شده در آزمایش خون شما غیر طبیعی باشد، لزوما نشان دهنده‌ی یک بیماری یا مشکل پزشکی که نیاز به درمان دارد، نیست.برخی موارد مانند موارد زیر می تواند می‌تواند نتایج را تحت تاثیر قرار دهند:

• رژیم غذایی
• سطح فعالیت
• داروها
• چرخه‌ی قاعدگی زنان.

هر آزمایشگاه، برای آزمایش بر روی خون شما روش‌های مختلفی دارد. بنابراین دامنه‌ی مرجع به آزمایشگاهی بستگی دارد که آزمایش خون شما را انجام می‌دهد. در واقع دامنه‌ی مرجع در هر آزمایشگاه می‌تواند متفاوت باشد. همچنین موارد دیگری می‌توانند بر روی سلول‌های خونی شما تاثیر بگذارند مانند:

• سن
• جنسیت
• و میزان ارتفاع از سطح دریا.

اگر نتایج شما در محدوده‌ی مرجع باشد، طبیعی است و مشکلی وجود ندارد. اگر نتایج شما بیش‌تر یا کم‌تر از محدوده‌ی مرجع باشد، غیر طبیعی است.

در آزمایش CBC چه فاکتورهایی مورد بررسی قرار می گیرد

در آزمایش CBC موارد زیادی مورد بررسی قرار می گیرد و بخاطر نقش حیاتی خون و سلول های موجود در آن در حیات و عملکرد طبیعی ارگان های بدن، آگاهی از فاکتور های این آزمایش و رنج نرمال هر کدام از آنها از اهمیت بالایی برخوردار می باشد.  در آزمایش CBC موارد زیر مورد اندازه گیری قرار می گیرد:

گلبول های قرمز خون یا RBC:

از جمله اصلی ترین و مهم ترین سلول های موجود در خون، RBC ها می باشند. گلبول های قرمز وظایف متعددی را بر عهده دارد که یکی از آنها انتقال اکسیژن به بافت های مختلف و دریافت و انتقال کربن دی اکسید سلول ها به ریه ها و انجام تنفس سلولی می باشد. گلبول های قرمز به عنوان ناقل، وظیفه اکسیژن رسانی به بافت ها را بر عهده دارند تا اندام ها بتوانند به صورت صحیح عملکرد خود را داشته باشند.

 RBCها نیز در مغز استخوان ساخته می شوند و حدود ۹۰ تا ۱۲۰ روز در خون گردش می یابند و سپس در اندام هایی مثل کبد لیز و تجزیه می شوند. گلبول های قرمز به خاطر ساختار منحصر به فردی که دارند، می توانند در طول باریک ترین مویرگ های بدن نیز حرکت کرده و دچار پارگی و آسیب نشوند. کاربدر RBC ها در تشخیص آنمی یا کم خونی می باشد.

گلبول های سفید خون یا WBC:

این سلول ها برای مبارزه با عوامل عفونی و میکروبی آموزش دیده اند. منشا تولید WBC ها از مغز استخوان می باشد و برخی از انواع آن در همان جا بلوغ می یابد و برخی دیگر در اندام هایی مثل کبد و تیموس به بلوغ می رسند. مقادیر این سلول ها در هنگام مواجهه با عوامل عفونی به میزان قابل توجهی افزایش می یابد. این سلول ها به انواع مختلفی تقسیم می شوند که همه انواع آنها قابل اندازه گیری می باشد.

از انواع مختلف سلول های WBC می توان به نوتروفیل ها، لنفوسیت ها، بازوفیل ها، ائوزونوفیل ها و مونوسیت ها اشاره نمود. افزایش هر یک از سلول های WBC می تواند بیانگر وجود عفونت از یک نوع به خصوص باشد. مثلا در موارد انگلی، میزان ائوزونوفیل افزایش می یابد و در موارد ویروسی و باکتریایی میزان لنفوسیت و نوتروفیل افزایش قابل توجهی می یابد.

البته گلبول های سفید در اثر عوامل مختلف دیگری لوسمی و سرطان نیز افزایش می یابد که تشخیص این مورد به عهده پزشک می باشد. به صورت کلی می توان گفت که افزایش معنادار WBC می تواند بیانگر وجود یک عفونت باشد.

پلاکت ها یا Plt:

پلاکت ها در انجام انعقاد و التیام نقش دارند. در واقع هر جا آسیبی به رگ و بافت ها وارد شود، پلاکت ها می توانند باعث بند آمدن خون و ترمیم ناحیه آسیب دیده شوند. از شمارش پلاکت ها برای بررسی وجود بیماری های انعقادی استفاده می شود. مقادیر بالا و پایین پلاکت می تواند بیانگر وجود بیماری های خاص باشد.

موارد ذکر شده، مربوط به شمارش سلول های خون بود. در ادامه به بررسی موارد غیر سلولی آزمایش CBC پرداخته می شود:

هموگلوبین یا Hgb:

Rbc ها برای گرفتن و انتقال اکسیژن از ریه ها، به هموگلوبین نیاز دارند. هموگلوبین نوعی پروتئین دارای آهن است که بر روی گلبول های قرمز خون قرار دارد و وظیفه اتصال و جا به جایی مولکول های اکسیژن را بر عهده دارد. کمبود هموگلوبین می تواند باعث بیماری های مختلف در فرد شود. یکی از عوامل کمبود هموگلوبین، آنمی فقر آهن می باشد.

هماتوکریت یا Hct:

هماتوکریت بیانگر نسبت گلبول های قرمز خون به کل حجم خون می باشد. در واقع با تقسیم حجم خالص گلبول های قرمز بر حجم کل نمونه خون، درصد هماتوکریت به دست می آید. مقادیر هماتوکریت در مواردی مثل آنمی پایین می آید و این فاکتور در اثر بیماری هایی مثل اسهال و استفراغ و کم آبی، افزایش می یابد.

MCV:

این فاکتور بیانگر میانگین اندازه گلبول های قرمز شما می باشد. اگر RBCها بزرگتر از حد نرمال باشند، میزان MCV نیز بالاتر خواهد بود و برعکس. بیماری هایی مثل کمبود ویتامین B12 باعث بالا رفتن میزان MCV می شوند. برعکس در اثر وجود بیماری هایی مثل آنمی، مقادیر MCV پایین می آید.

MCH:

MCH عبارت است از میانگین هموگلوبین موجود در گلبول های قرمز خون. از این فاکتور برای تمایز انواع بیماری های مربوط به آنمی استفاده می شود.

MCHC:

یکی دیگر از فاکتورهای مربوط به هموگلوبین، MCHC می باشد. در این فاکتور غلظت هموگلوبین، در یک حجم معینی از خون اندازه گیری می شود. این فاکتور از طریق تقسیم میزان هموگلوبین به هماتوکریت فرد بدست می آید.

RDW:

RDW معیاری برای اندازه های مختلف RBC می باشد. اندازه گلبول های قرمز در خون یکسان نبوده و همه RBC ها به یک اندازه نیستند. وجه تفاوت زیاد در اندازه گلبول های قرمز، می تواند بیانگر وجود بیماری های خاصی در بدن باشد.

MPV:

این فاکتور نیز بیانگر میانگین اندازه های پلاکت می باشد. پلاکت ها نیز همانند RBC می تواند دارای اندازه های مختلفی باشد و MPV میانگینی از این اندازه ها می باشد.

PDW:

همانند RBC، پلاکت ها نیز باید معیاری داشته باشند تا تفاوت سایز بزرگ ترین پلاکت با کوچک ترین پلاکت را ارائه دهد. استفاده از میانگین همیشه نمی تواند معیار مناسبی برای سنجش اندازه پلاکت ها باشد چون وچو تعداد اندک مقادیر بسیار بالا یا بسیار پایین در محاسبات باعث ایجاد خطا و نادرستی محاسبه می شود. پس از فاکتور PDW برای بررسی انواع اندازه های پلاکت استفاده می شود.

CBC در آزمایش خون و بارداری

بررسی CBC در آزمایش خون اطلاعات مهمی در مورد تعداد و انواع سلول‌های خون مانند: گلبول‌های قرمز، پلاکت‌ها و گلبول‌های سفید ارائه می‌دهد. تجزیه و تحلیل کل سلول‌های خون به پزشکان کمک می‌کند تا علت علائمی مانند ضعف، خستگی و کبودی را که در زنان باردار شایع است، تشخیص دهند. معمولا چنین مشکلاتی ناشی از کم خونی، عفونت و سایر اختلالات هستند که در آزمایش خون قابل تشخیص خواهد بود.

شمارش کامل خون (CBC) در دوران بارداری می‌تواند به عنوان بخشی از آزمایش چکاپ کامل در بارداری انجام گردد و اطلاعات ارزشمندی در مورد سلامت عمومی فرد ارائه دهد. ممکن است به دلایل زیر برای زنان باردار آزمایش CBC  تجویز گردد:

۱- ارزیابی سلامت عمومی:

آزمایش CBC می‌تواند بخشی از یک معاینه کلی باشد. این آزمایش جهت تشخیص بعضی از مشکلات سلامتی در بارداری بسیار مفید است. در صورت مشاهده علائم خستگی، ضعف، تب، التهاب، کبودی یا خونریزی، آزمایش کامل خون تجویز می‌شود. علائم فوق می‌تواند ناشی از کم خونی، عفونت یا

 آزمایش CBC می‌تواند بخشی از یک معاینه کلی باشد. این آزمایش جهت تشخیص بعضی از مشکلات سلامتی در بارداری بسیار مفید است. در صورت مشاهده علائم خستگی، ضعف، تب، التهاب، کبودی یا خونریزی، آزمایش کامل خون تجویز می‌شود. علائم فوق می‌تواند ناشی از کم خونی، عفونت یا پلی سیتمی‌ورا باشد. اگر شاخص هموگلوبین یا هماتوکریت (RBC) پایین باشد نشانه فقر آهن و کم خونی مادر باردار است.

۲- :ارزیابی اثربخشی درمان:

شمارش خون CBC برای پایش وضعیت سلامت زنان باردار در طول دوره درمان و مصرف داروها تجویز می‌شود.

بررسی CBC در آزمایش خون برای عمل بینی

معمولا برخی افراد قبل از عمل بینی دچار اضطراب می‌شوند که بیشتر به دلیل عدم آگاهی از پروسه عمل و شرایط قبل از آن است. اگر فرد آگاهی بیشتری نسبت به جراحی داشته باشد و آمادگی‌های لازم را کسب نماید، اضطراب قبل از جراحی نیز کمتر خواهد شد. قبل از عمل بینی علاوه بر مشاوره و معاینه بالینی، آزمایشاتی نیز به منظور بررسی وضعیت عمومی فرد تجویز می‌شود.

بررسی CBC در آزمایش خون یکی از آزمایشات معمول قبل از عمل بینی است که اطلاعات بسیاری را در خصوص سلامتی فرد فراهم می‌کند. این آزمایش به سادگی با دریافت یک نمونه خون از ساعد انجام می‌شود. پزشک از طریق نتایج آزمایش CBC وجود هر نوع عفونت، کم خونی یا اختلال انعقاد خون را بررسی می‌کند.

آزمایش CBC برای غدد لنفاوی

به منظور تشخیص علت متورم شدن گره‌های لنفاوی ممکن است چندین آزمایش تجویز شود. نوع آزمایشات به نوع غدد و علائم بیمار بستگی دارد اما به احتمال زیاد آزمایش شمارش کامل خون (CBC) یکی از تست‌های تجویزی خواهد بود. این آزمایش کمک شایانی به ارزیابی سلامت کلی فرد و تشخیص طیف وسیعی از اختلالات از جمله عفونت و لوسمی در غدد لنفاوی می‌کند.

بررسی CBC در آزمایش خون و تشخیص ایدز

اگر مبتلا به HIV هستید پزشک آزمایش خون را برای بررسی وضعیت سیستم ایمنی شما با شمارش CD4 و اندازه‌گیری بار ویروس تجویز می‌کند. علاوه‌بر آزمایش‌های ذکر شده، آزمایشات دیگری نیز به منظور اطمینان از عملکرد طبیعی بدن و نیز کاهش علائم و نبود سمیت دارویی تجویز می‌شود. آزمایش شمارش کامل خون (CBC) یکی از مهمترین تست‌هایی است که در طول دوره درمان جهت پایش سلامت بیمار انجام می‌شود.

تست CBC ترکیب و نسبت سلول‌ها را در یک نمونه خونی ارزیابی می‌کند تا تغییراتی را که خارج از محدوده طبیعی هستند، مشخص گردد. اگر داروهای HIV مانند: رتروویر (retrovir) باعث کم خونی شوند یا علائم عفونت‌های فرصت ‌طلب در بیمار مبتلا به ایدز بروز کند، بررسی CBC در آزمایش خون به خوبی می‌تواند مشکلات را آشکار کند.

حتما بخوانید : بهترین زمان مصرف ویتامین ها و مکمل ها

آزمایش CBC در زمان پریود

مطالعات نشان داده‌اند که تقریباً ۱۰ درصد از زنان بیش از ۱.۴ میلی‌گرم آهن را روزانه در طی قاعدگی از دست می‌دهند.. مقدار کل خون از دست رفته در طول قاعدگی بین ۳۰ تا ۱۸۰ میلی‌لیتر با میانگین ۸۰ میلی‌لیتر در هر دوره قاعدگی است. علاوه‌بر این، از دست دادن خون متوالی بیش از ۶۰ میلی‌لیتر در هر دوره قاعدگی، ذخایر آهن بدن را به تدریج تخلیه می‌کند.

 از دست دادن بیش از ۸۰ میلی‌لیتر ممکن است هشداری برای ابتلا به کم خونی باشد. به دلیل ذکر شده کمبود آهن تقریباً ۲۰ تا ۲۵ درصد از جمعیت جهان و عمدتاً زنان را تحت تأثیر قرار می‌دهد. نتایج مطالعات حاکی از آن است که کمبود آهن در دوره باروری و قاعدگی به دلیل از دست رفتن خون پریودی است. به منظور پیشگیری از کم خونی در زنانی که پریودهای سنگین و طولانی دارند، بررسی  CBC در آزمایش خون می‌تواند بسیار مفید باشد.

چرا آزمایش CBC در کرونا تجویز می‌شود؟ 

آزمایش CBC در کرونا، با هدف پایش وضعیت سلامتی بیمار مورد استفاده قرار می‌گیرد. این تست نمی‌تواند در تشخیص کووید ۱۹ به پزشکان کمک کند. با استفاده از نتایج این آزمایش، متخصصین درمی‌یابند که وضعیت سلول‌های خونی مانند گلبول‌های سفید چگونه است. همچنین باید بدانید تست آنتی بادی کرونا متفاوت از تست CBC است.

راهنمای خواندن آزمایش CBC خون در خانه

نتایج آزمایش CBC خارج از محدوده‌ی طبیعی، ممکن است نشان دهنده‌ی یک اختلال اولیه در اندام‌های تولید کننده‌ی سلول‌های خونی یا یک بیماری زمینه‌ای باشد. نتایج باید همراه با معاینه‌ی بالینی بیمار تفسیر شود و در صورت لزوم آزمایش اضافی انجام شود.

به طور کلی، مقادیر طبیعی سلول‌های خونی عبارتند از:

• گلبول‌های سفید (WBC) نرمال: ۴۵۰۰ تا ۱۱۰۰۰ سلول در هر میکرولیتر (سلول / میکرولیتر)
• گلبول‌های قرمز (RBC) نرمال: ۴/۵ میلیون تا ۵/۹ میلیون سلول در هر میلی لیتر در مردان، ۴/۱ میلیون تا ۵/۱ میلیون سلول در هر میلی لیتر در زنان
• هموگلوبین (Hb) نرمال: ۱۴ تا ۱۷/۵ گرم در دسی لیتر (gm / dL) در مردان، ۱۲/۳ تا ۱۵/۳ گرم در دسی لیتر در زنان
• هماتوکریت (HCT) نرمال: ۴۱/۵ درصد تا ۵۰/۴ در مردان، ۳۵/۹ درصد تا ۴۴/۶ درصد در زنان
• حجم متوسط گلبول‌های قرمز (MCV) نرمال: ۸۰ تا ۹۶
• میزان پراکندگی حجم گلبول‌های قرمز (RDW) نرمال: ۱۵/۶ تا ۱۱/۸ در مردان بالغ، ۱۵/۵ تا ۱۱/۹ درصد  در زنان بالغ 
• پلاکت (PLT) نرمال: ۱۵۰،۰۰۰ تا ۴۵۰،۰۰۰ در هر میلی لیتر