آزمایش خون چیست و چه مواردی را شامل میشود ؟

آمادگی لازم برای انجام آزمایش خون

به طور معمول برای انجام برخی از آزمایشات خونی شرایط و آمادگی‌های قبلی نیاز است که افراد با دستور پزشک و یا با راهنمایی آزمایشگاه، باید آن نکات را رعایت کنند. رعایت نکات توصیه شده در آزمایش خون باعث دقیق‌تر شدن جواب‌های آزمایش فرد می‌شود.

برای مثال بعضی از آزمایشات نیاز به ناشتا بودن دارد و یا باید توجه داشت قبل از انجام آزمایش، برخی داروهای خاص مصرف نشود زیرا این داروها می‌توانند بر نتایج نهایی تست خون تأثیر بگذارد برای مثال می‌توان به داروهای هورمونی یا داروهای آنتی‌بیوتیک اشاره کرد.

CBC معروف ترین نوع آزمایش خون

آزمایش CBC همان شمارش کامل سلولهای خونی است که توسط یک آزمایش خون ساده جهت اندازه گیری سلولهای خونی از جمله گلبول قرمز ,گلبول سفید, هموگلوبین, پلاکت و هماتوکریت انجام میشود. این آزمایش از آزمایش های روتین در چکاپ کامل  محسوب می شود و اطلاعات بسیار مهمی در تشخیص طیف وسیعی از بیماریها در اختیار پزشک قرار می دهد.

هدف آزمایش CBC چیست ؟

آزمایش CBC با بررسی که روی سلولهای خونی انجام می دهد سلامتی کلی بدن را به منظور تشخیص عفونت،کم خونی و سرطان ارزیابی میکند. سلولهای خونی شامل ۳ دسته مهم هستند:

• گلبول قرمز
• گلبول سفید
• پلاکت ها

از جمله مواردی است که در آزمایش CBC مورد بررسی قرار می گیرند.

 گلبول قرمز – RBC

گلبول قرمز با وظیفه اکسیژن رسانی از مهمترین سلولهای خون است. گلبولهای قرمز حاوی هموگلوبین هستند که وظیفه  انتقال اکسیژن به بافت های مختلف بدن را دارد. این گلبولها کربن دی اکسید را از سلولها دریافت می کنند و به ریه منتقل میکنند,این عمل تنفس سلولی نام دارد. گلبولهای قرمز در مغز استخوان ساخته می شوند و حداکثر ۱۲۰ روز عمر می کنند.

گلبولهای قرمز گرد فرورفته هستند که همین ساختار منحصر بفرد باعث شده تا بتوانند از باریکترین مویرگها به راحتی عبور کنند. پایین بودن تعداد گلبول های قرمز از حد نرمال منجر به کم خونی میشود.

گلبول سفید – WBC

گلبولهای سفید سربازان مبارز در بدن هستند که بطور تخصصی با انواع عفونت و میکروب مبارزه می کند, در صورت بروز عفونت در بدن تعداد گلبولهای سفید بطور قابل توجهی افزایش میابد. گلبولهای سفید شامل چند دسته هستند که همگی در مغز استخوان تولید می شوند و هر دسته وظیفه مبارزه با نوع خاصی از عفونت را به عهده دارد:

• لنفوسیت: عفونت ویروسی و باکتریایی
• نوتروفیل: عفونت ویروسی و باکتریایی
• بازوفیل: بیماری های خود ایمنی
• ائوزینوفیل: عفونتهای انگلی

بالا بودن هر یک از انواع گلبول سفید نشان دهنده وجود نوعی عفونت خاص در بدن است. بالا بودن تعداد گلبولهای سفید همچنین می تواند بیانگر بیماریهایی مثل لوسمی و لنفوم نیز باشد.

هموگلوبین – HGB

هموگلوبین ها درواقع جز دسته ی سلولهای خونی محسوب نمی شوند ولی با همکاری گلبولهای قرمز  در انتقال اکسیژن در بدن نقش اساسی دارند. در واقع گلبولهای قرمز بدون هموگلوبین نمیتوانند اکسیژن رسانی را با موفقیت انجام دهند. هموگلوبین یک پروتئین فلز دار حاوی آهن است  که وظیفه حمل اکسیژن از ریه به بافتهای مختلف بدن را به عهده دارد. مولکول اکسیژن با اتصال به اتم آهن هموگلوبین و سوار شدن بر روی گلبول قرمز اکسیژن رسانی به بافتها را انجام می دهد‌. هموگلوبین های موجود در گلبولهای قرمز حدودا ۹۸٪ اکسیژن موجود در خون را منتقل می کنند.

پلاکت ها – PLT

پلاکتها از دیگر سلولهای خونی هستند که در انعقاد خون و ترمیم بافت آسیب دیده نقش دارند. در صورتی که اگر آسیبی به رگ وارد شود پلاکت ها در محل تجمع می یابند و باعث انعقاد خون و ترمیم ناحیه آسیب دیده می شوند. شمارش پلاکت ها جهت بررسی بیماریهای انعقادی بکار میرود و تغییر در تعداد پلاکت زنگ خطری مبنی بر وجود بیماری های خاص می باشد.

هماتوکریت – HCT

نسبت گلبولهای قرمز به کل حجم خون هماتوکریت نامیده می شود. درصد هماتوکریت در بیماریهای مثل کم خونی کاهش و در صورت کم آبی ناشی از اسهال و استفراغ افزایش میابد.

حتما بخوانید : همه چیز دررابطه با پاستیل تقوین مو شوگربیر هیر

آزمایش CBC به چه دلیلی توصیه می شود ؟

• به عنوان یکی از آزمایش های روتین چکاپ
• ابتلا به بیماریهایی مثل کم خونی,پلی سایتمی,لوسمی و…
• وجود علائمی چون خستگی,ضعف عضلانی,خونریزی و کبودی
• داشتن علائمی که نشانه عفونت یا التهاب در بدن باشد.
• طی گذراندن دوره ی شیمی درمانی,جهت بررسی اثری که داروها روی سلولهای خونی میگذارند آزمایش CBC بطور مکرر طی فواصل معین درخواست می شود.

چرا برای آزمایش خون باید ناشتا باشیم ؟

در پاسخ به این سوال و اینکه چرا لازم است برای انجام آزمایش خون ناشتا باشیم باید بگوییم که تغذیه هر فرد، بر سطح فاکتورهای مختلف خون آن تأثیر می گذارد. هر چیزی که می‌خورید و می‌نوشید حاوی ویتامین‌ها، پروتئین‌ها و سایر مواد مغذی است که می‌تواند باعث افزایش یا کاهش موقت سطوح مرتبط در خون شود.

به عنوان مثال، سطح قند خون، به ویژه سطح گلوکز، بعد از خوردن غذا به طور موقت بالا می‌رود و سپس به صورت آهسته کاهش پیدا می‌کند، به همین علت فرد قبل از آزمایش قند خون نباید چند ساعت غذا بخورد. آزمایش‌های دیگر همچون آزمایش پنل چربی به ۱۲ ساعت ناشتایی نیاز دارد. ناشتا بودن به مدت ۸ تا ۱۲ ساعت به شما کمک می کند تا مطمئن شوید که نتایج آزمایش خون فاقد این متغیرها است و نتایج آزمایش شما را تا حد امکان دقیق می کند.

پس لازم است قبل از انجام این آزمایش و یا هر نوع آزمایشی که توسط متخصص و پزشک برای شما تعیین میشود شرایط آزمایش را به طور مامل از آزمایشگاه مربوطه بپرسید و طبق آن مدت زمانی که لازم است ناشتا باشید را به طور دقیق رعایت کنید تا نتیجه آزمایش شما به طور دقیق مشخص کننده وضعیت سلامتی شما باشد .

موارد لازم برای انجام آزمایش خون

بهتر است بدانید جوابدهی مربوط به آزمایش خون شما ممکن است از چند ساعت تا چند روز طول بکشد . این مدت زمان بستگی بسیار زیادی به نوع آزمایش و نتایجی که از این آزمایشات لازم است به دست آورده شود ، بستگی دارد ، از جمله مدت زمان جوابدهی آزمایش میتوان به موارد زیر اشاره کرد :

• شمارش کامل خون (CBC): 24 ساعت
• چکاپ پانل متابولیک پایه: ۲۴ ساعت
• پانل متابولیک کامل: ۲۴ تا ۷۲ ساعت
• آزمایشات چربی خون: ۲۴ ساعت

پس به خاطر داشته باشید که زمان‌بندی جواب آزمایشات خونی شما  به آزمایشگاه خاصی که در آن آزمایش می‌شوید و تعداد آزمایش‌هایی که در آن واحد انجام می‌دهید بستگی دارد. اگر چندین آزمایش خون از شما گرفته شده باشید ، ممکن است تا زمانی که همه آزمایش ها کامل نشده اند، نتایج کامل را دریافت نکنید. پس حتما برای جوابدهی صبور باشید

پاسخ به یک سوال پرتکرار ، چند وقت یکبار باید آزمایش خون دهیم ؟

یکی از سوالات پرتکرار کاربران ما این است که بهترین زمان برای انجام یک آزمایش خون کامل چند وقت یکبار است ؟ در پاسخ به سوال این عزیزان لازم است بگوییم که بر اساس دستورالعمل‌های سازمان‌های بالینی مختلف، این بازه های زمانی ارتباط مستقیمی با سن شما دارد ، یعنی :

• سنین ۱۸ تا ۳۹: حداقل هر ۵ سال یکبار
• از ۴۰ تا ۴۹ سال: هر ۲ تا ۳ سال یکبار
• افراد ۵۰ سال و بالاتر: هر ۱ تا ۲ سال یکبار